Từ 6 tuổi trẻ em bắt đầu đi học, các chất dinh dưỡng cung cấp hằng ngày cho trẻ qua thức ăn không chỉ để trẻ phát triển về thể chất, mà còn cung cấp năng lượng cho trẻ học tập. Một chế độ dinh dưỡng cho trẻ tiểu học đúng cách sẽ tạo nền tảng vững chắc về thể chất và trí tuệ cho trẻ trong những năm học đầu tiên, đồng thời tạo đà cho giai đoạn phát triển tiếp theo.
Hiện nay, tình hình kinh tế tác động đến phân hóa xã hội đã hình thành nên 2 thực trạng dinh dưỡng khác nhau và đều nguy hại như nhau. Bên cạnh tình trạng suy dinh dưỡng thấp còi, thì tình trạng dư thừa chất đặc biệt là ở nhóm chất bột đường, nhóm chất đạm, chất béo nhưng lại thiếu vitamin và khoáng chất dẫn đến trẻ em béo phì ngày càng nhiều. Có thể nói, duy trì một chế độ dinh dưỡng hợp lý, cân đối và khoa học kết hợp với tăng cường vận động cho trẻ là bài toán cấp thiết hiện nay để giải quyết gánh nặng kép về dinh dưỡng trên. Xuất phát từ yêu cầu cấp thiết đó và nhắm tới mục đích phát triển thể lực, trí lực, tầm vóc cho trẻ em Việt Nam, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã triển khai thí điểm Mô hình “Bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh, sinh viên Việt Nam” thuộc Đề án 41. Trường Tiểu học Hưng Chính, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An là 1 trong 10 trường học trên cả nước được lựa chọn để triển khai Mô hình điểm.
Xác định nâng cao chất lượng bữa ăn bán trú là nhiệm vụ quan trọng trong các cấp học, nhiều năm qua trường Tiểu học Hưng Chính đã thực hiện các biện pháp tích cực đảm bảo an toàn thực phẩm. Trước khi triển khai áp dụng thực đơn mới của Mô hình điểm, Nhà trường đã cử Hiệu trưởng cùng 01 giáo viên phụ trách giáo dục thể chất, 01 nhân viên bếp ăn và Ban đại diện phụ huynh học sinh (mỗi lớp 01 đại biểu) tham gia tập huấn triển khai Mô hình điểm do Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An tổ chức. Ngoài chương trình dạy học, Nhà trường thường xuyên tổ chức truyền thông, giáo dục về dinh dưỡng và tăng cường các hoạt động thể chất cho học sinh lồng ghép vào các hoạt động ngoại khóa. Mô hình điểm thuộc Đề án 41 đã được trường Tiểu học Hưng Chính triển khai áp dụng từ ngày 17/12/2020 đến nay. Nhà trường thực hiện đầy đủ các bước theo quy trình nghiêm ngặt như: Quản lý, sử dụng và chế biến thực phẩm đều có hợp đồng xác định rõ nguồn gốc thực phẩm sạch với các nhà cung cấp có đầy đủ hồ sơ, danh tính những người cung cấp thực phẩm, ký cam kết cung cấp thực phẩm sạch. Bố trí đầy đủ cơ sở vật chất các khu vực: bếp nấu, khu chế biến thức ăn, khu để thức ăn chín,…; thực hiện tốt việc kiểm soát nguồn thực phẩm cung ứng, sử dụng nguồn thực phẩm tươi sống, không sử dụng các thực phẩm đông lạnh; tuân thủ đúng quy trình chế biến thức ăn, lưu mẫu thức ăn, thực phẩm hàng ngày; thường xuyên vệ sinh nhà ăn, các dụng cụ sinh hoạt. Có khu rửa tay riêng cho học sinh trước khi ăn cơm đảm bảo vệ sinh sạch sẽ. Thực đơn dinh dưỡng được tính theo giá thực phẩm của trường cung cấp với mức giá khoảng 23.000 đồng cho 2 bữa: trưa và phụ chiều (hộp sữa TH true milk 110ml do Đề án hỗ trợ). Số tiền ăn bữa trưa là 18.000 đồng/học sinh (ngoài số tiền thu 15.000đ/học sinh, Đề án hỗ trợ thêm 3.000đ/học sinh). Sau gần 4 tháng thực hiện Mô hình điểm, bước đầu đã đạt được một số kết quả tích cực, nhìn chung chất lượng bữa ăn bán trú tại trường ngày càng được nâng cao, đặc biệt là bổ sung nhiều rau xanh và hoa quả. Các bữa ăn cho trẻ đều đảm bảo yêu cầu dinh dưỡng hợp lý, khoa học; tỷ lệ học sinh có sức khỏe xếp loại A đạt trên 90%. Không có ngộ độc thực phẩm xảy ra, tỷ lệ học sinh tham gia bán trú ngày càng ổn định. Mô hình điểm “Bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh, sinh viên Việt Nam” đã cung cấp cho nhà trường một ngân hàng thực đơn phong phú (gồm 40 bộ thực đơn), bữa ăn với dinh dưỡng hợp lý theo nhu cầu lứa tuổi, đa dạng, màu sắc, hương vị hấp dẫn và ngon miệng, được các em học sinh hào hứng và phụ huynh rất quan tâm đồng tình ủng hộ. Bên cạnh đó, nhà trường đã kết hợp giữa thực đơn dinh dưỡng với những chủ đề giáo dục dinh dưỡng, những bài tập, trò chơi vận động đơn giản tích hợp với chương trình giáo dục thể chất ngoại khóa cho phù hợp với điều kiện thực tiễn giúp học sinh tăng cường vận động nâng cao sức khỏe, phát triển chiều cao, thể lực, phòng bệnh tật. Giúp học sinh bước đầu hình thành các vận động cơ bản của cơ thể cũng như các vận động là nền tảng của các loại vận động, vận dụng trong sinh hoạt hàng ngày. Bước đầu có thói quen rèn luyện và giữ gìn sức khỏe. Từ đó phát huy tối đa các năng lực trí tuệ, thể chất cho thế hệ trẻ, phát triển phù hợp với quy luật sinh học và tiến bộ của thời đại. Nhà trường phân bố thời lượng mỗi ngày học sinh tập luyện chơi vận động với dụng cụ để phát triển cơ thể: 15 - 20 phút, trò chơi vận động 15 - 20 phút. Mỗi khối lớp có một chương trình và giáo án thực nghiệm khác nhau. Những hoạt động thể lực của trường đang có sự chuyển biến tích cực cả về bề rộng lẫn chiều sâu. Mô hình đảm bảo dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực được tiến hành một cách khoa học, bài bản, chắc chắn sẽ giúp trẻ hình thành chế độ ăn lành mạnh, chế độ vận động tích cực góp phần quan trọng trong việc cải thiện tầm vóc, thể lực và trí lực người Việt. Để thực hiện Mô hình đạt hiệu quả cao, nhà trường thường xuyên báo cáo kết quả về tình hình triển khai thực hiện về Ban điều hành để có sự hướng dẫn điều chỉnh nội dung thích hợp với tình hình thực tế. Bên cạnh đó, nhà trường còn phối hợp với gia đình trong việc giáo dục, hướng dẫn học sinh nhận biết được các loại thực phẩm, vai trò của các chất dinh dưỡng trong thực phẩm để hình thành thói quen chăm sóc sức khỏe lành mạnh. Mô hình “Bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh, sinh viên Việt Nam” đã tác động tích cực góp phần hỗ trợ dinh dưỡng cho trẻ và tiết kiệm chi phí cho phụ huynh. Từ khi tham gia bữa học đường, tinh thần tự giác, nâng cao tính kỷ luật, nền nếp của các em đã được hình thành. Hoạt động đã rèn luyện cho các em tinh thần tập thể và đoàn kết. Đồng thời, các em cũng được nâng cao ý thức giữ gìn vệ sinh chung và bảo vệ môi trường thông qua việc gấp vỏ hộp gọn gàng sau khi uống sữa để dễ thu gom, tự giác bỏ vào thùng rác đúng quy định.
Từ khi triển khai Mô hình điểm, học sinh Trường Tiểu học Hưng Chính phát triển thể lực khá tốt, giảm tỷ lệ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân và thể thấp còi; các em vui vẻ, tích cực phát biểu ý kiến hơn nên các giờ học cũng sôi nổi hơn. Đến nay, cả phụ huynh, học sinh, giáo viên của trường, cũng như bản thân tôi đều mong muốn Mô hình điểm “Bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực cho trẻ em, học sinh, sinh viên Việt Nam” sẽ tiếp tục được thực hiện không chỉ trên địa bàn tỉnh Nghệ An mà còn tại nhiều tỉnh thành trên toàn quốc. Đặc biệt các vùng sâu, vùng xa, những nơi gia đình học sinh còn khó khăn./.